jean tigana ne demek?

Jean Tigana (d. 23 Haziran 1955, Bamako, Mali), Mali asıllı Fransız eski millî takım oyuncusu, teknik direktör. 1980'lerde Bordeaux ve Fransa millî futbol takımı ile birçok başarıya imza atmıştır. 2005-2007 yılları arasında Beşiktaş teknik direktörlüğünü yapmıştır.

Futbolculuk kariyeri

Mali'de bir Fransız annenin çocuğu olarak dünyaya geldi. 3 yaşında ailesiyle birlikte Marsilya'ya taşındılar. Tigana futbola Sporting Toulon Var takımında profesyonel olarak başladı. 10 yaşında yerel takımlardan ASPTT Marseille'da futbola başladı. 1972-74 arasında daha sonra Eric Cantona'yı da yetiştirecek SO Les Caillols takımına geçti. 1974-75 arasında ise Cassis takımının altyapısında forma giydi.

1975'te Sporting Toulon Var takımıyla profesyonel futbola başladı. 2. Ligde forma giyen takımda oynadığı 3 sezonda 20'nin altında maça çıkmayıp istikrarlı bir performans gösterdi. 1977-78 sezonunda ayrıca 6 gol kaydederek kendini büyük takımlara gösterdi. Onu fark eden teknik adam Aime Jacquet sayesinde 1978'de Olympique Lyonnais kadrosuna dahil oldu.

Ligin ortalama takımlarından Lyon, 1979-80 sezonunda play-off maçlarıyla düşmekten kurtuldu. Buna rağmen Tigana, millî takıma seçilme başarısını gösterdi. Teknik adam Jean-Pierre Destrumelle döneminde takımın önemli isimlerinden olan Tigana, Lyon'un lig altıncılığında büyük başarı sağladı. Lyon, o zamana kadar tarihinin en kalabalık seyircilerine oynamaya başladı.

1981'de Tigana, eski hocası Jacquet'in çalıştırdığı Bordeaux takımına transfer oldu. İlk sezonunda 27 maçta forma giyen tigana, ilk kez UEFA Kupası'nda bir maç oynayarak Avrupa'da forma giydi. Sonraki sezon ligde 2. oldular. Tigana ise 32 maçta forma giydi. 1983-84 ve 1984-85 sezonlarında üst üste iki lig şampiyonluğu yaşadılar.

1984'te Onze d'Or ödüllerinde, Platini'nin arkasında Gümüş Onze ödülünün sahibi oldu. Aynı yıl France Football dergisi tarafından Fransa'da top koşturan en iyi Fransız futbolcu ödülünü kazandı. Avrupa'da Yılın Futbolcusu ödüllerinde ise Platini'nin arkasında ikinci oldu.

1985-86'da lig şampiyonluğunu bu sefer kaçırsalar da Fransa Kupası'nı kazandılar. 1986'da Bordeaux'nun Olympique de Marseille ile oynadığı Coupe de France finalinde 90 dakika oynayan Tigana, bir de gol kaydetti. 2-1 maçı kazanan Bordeaux, 1941'den beri duyduğu kupa hasretine son verdi. Tigana, sezon içinde ilk kez Şampiyon Kulüpler Kupası'nda da forma giymiş oldu.

1986-87 sezonunda bir sene ara verdikleri Fransa şampiyonluğunu tekrar kazanırlarken, Fransa Kupası'na da bir kez daha sahip oldular. Tigana, 1987'de Marsilya karşısında oynanan kupa finalinde 90 dakika forma giydi. 1987'de bir kez daha Onze d'Or ödüllerine çağrılan Tigana, birinci Diego Maradona ve ikinci Marco van Basten'in ardından Bronz Onze ödülünü kazandı. Sonraki iki sezonda Tigana, yine formayı kaptırmasa da Bordeaux, eski başarılarını kazanamadı. 1988-89 sezonunda ligde 13. olduklarından sonra sezon sonunda Tigana takımdan ayrıldı.

1989-90 sezonunda Tigana, Olimpik Marsilya'ya transfer oldu. İlk 11'i kaptırmayan Tigana, bir lig şampiyonluğu da burada yaşadı. Sonraki sezon 1990-91 Şampiyon Kulüpler Kupası'nda takımında zaman zaman forma giyen Tigana, Lech Poznań'ı 6-0 yendikleri maçta bir de gol attı. Bu gol Tigana'nın Avrupa arenasında attığı tek gol oldu. Finalinde ise ilk 18'de yer alsa da maçta forma giyemedi. Olimpik Marislya da Crvena zvezda'ya penaltılarla yenilerek Avrupa'nın en büyüğü olma fırsatını kaçırdı. Fransa Kupası'nda da ikinci olan Marsilya, Fransa lig şampiyonluğunu ise kaptırmadı. Tigana, 19 lig maçıyla bu şampiyonluğa katkıda bulundu ve çok başarılı geçen bu sezonunun sonunda futbolu bıraktı.

Millî takım kariyeri

1980'lerde Fransa millî futbol takımının en önemli üyelerindendi. Michel Platini, Alain Giresse ve Luis Fernández ile carré magique (Sihir karesi) adını almışlardı. Tigana, ilk maçında 23 Mayıs 1980'de Moskova'da oynanan SSCB'ye karşı oynadı. Tigana 8 yılda 52 maçta forma giyip 1 gol attı.

Tigana, 1982 FIFA Dünya Kupası kadrosunda yer aldı. Tigana, İngiltere'nin Fransa'yı 3-1 yendiği ilk grup maçında son 17 dakika oyuna girdi. İkinci turda ise iki maçta da 90 dakika oynayıp, Fransa'nın yarı finale çıkmasına yardım etti. Yarı finalde de 120 dakika forma giyen Tigana'lı Fransa, Batı Almanya'ya penaltılarla yenildi. Tigana, üçüncülük maçında da 80 dakika forma giydi ancak Polonya'ya 3-2 yenildiler ve dördüncü oldular.

Michel Hidalgo tarafından Fransa'da düzenlenen 1984 Avrupa Futbol Şampiyonası'na Tigana'nın çağrılmasıyla, Fransa'nın dört önemli orta saha oyuncusunu ilk kez beraber oynadı. Tigana, Fernandez ile birlikte defansif orta saha pozisyonunda oynuyordu. Fransa, başarılı bir turnuva geçirdi ve gruplarda birinci olarak yarı finale yükseldi. Yarı finalde Portekiz'le oynadıkları maç 1-1 bitip, uzatmalara gitti. Uzatmalarda Tigana'nın asistiyle golü atan Platini, Fransa'yı tarihinde ilk kez uluslararası bir organizasyonda finale çıkardı. Fransa finalde İspanya'yı yenerek tarihlerinin ilk büyük futbol başarısına imza attı. Tigana, finalde de 90 dakika forma giydi. Platini ve Giresse ile birlikte turnuvanın en iyi ilk 11'inde yer alan bir diğer Fransız futbolcu oldu.

1986 FIFA Dünya Kupası'nda 30 yaşındaki Tigana, üç grup maçında da 90 dakika forma giydi ve Macaristan'ı 3-0 yendikleri maçta takımının ikinci golünü attı. Tigana'lı Fransa, önce İtalya'yı sonra da çeyrek finalde Brezilya'yı eledi. Tigana, Batı Almanya ile oynadıkları yarı finalde de 90 dakika forma giydi ancak rakiplerine 2-0 yenilerek elendiler. Üçüncülük maçında Tigana 83 dakika forma giydi ve Fransa uzatmalarda rakibi Belçika'yı 3-0 yenerek Dünya üçüncüsü oldu.

Tigana, Euro 1988 elemelerinde 4 maçta forma giydi. Ancak Fransa gruplarında 3. olarak turnuvaya katılma hakkını kazanamadı. 1990 FIFA Dünya Kupası elemelerinde gençleşen Fransa kadrosunda kendine yer bulan Tigana, Fransa'nın başarılı sonuçlar almasını sağlayamadı ve Fransa, Dünya Kupası'na gitme şansını kazanamadı.

Teknik direktörlük kariyeri

Raymond Domenech'in istifasıyla birlikte, 1993'te Olympique Lyonnais yönetimi eski futbolcuları Jean Tigana'yı takımın başına getirdi. Tigana, Olimpik Marsilya'dan takıma son üç senenin en iyi Afrikalı futbolcusu seçilen Abedi Pele, Manuel Amoros ve Pascal Olmeta'yı kazandırdı. İlk sezonunda Lyon ligde 8. olup, Avrupa arenasına çıkma şansını az farkla kaçırdı. 1994-95 sezonunda şampiyon Nantes'in 10 puan gerisinde lig ikincisi oldular. Tigana, Florian Maurice ve Franck Gava'yı altyapıdan takıma kazandırdı ve bu futbolcular, Bruno N'Gotty'nin başarılı oyunuyla başarıyı getirdiler. Böylece Lyon tarihinde ikinci kez UEFA Kupası'na katılma hakkını kazandı. Tigana, sonraki sezon takımdan ayrılırken takıma başarı kazandıran futbolcular da başka takımlara dağıldı.

1995 yılında Monaco'yu Arsène Wenger'den devraldı. Kötü bir başlangıç sonrası takımı toparladı ve ilk sezonunu 4 puan geride 3. olarak tamamladı. Bir sonraki sezon yine sonradan açıldıkları bir sezonu bu defa şampiyon olarak kapadılar. 1997'de daha önce futbolcu olarak kazandı France Football dergisinin ödülünü, bu sefer yılın en iyi Fransız teknik direktörü olarak kazandı. Aynı sene Trophées UNFP du football ödülünün de sahibi oldu.

1997-98 sezonunda Monaco onun yönetiminde UEFA Şampiyonlar Ligi'nde çeyrek finalde Manchester United'i eleyip, yarı finalde Juventus'a kaybetti. Tigana, Fabian Barthez ve Enzo Scifo gibi tecrübeli oyuncuların yanına, Thiery Henry ve David Trezeguet gibi genç oyuncuları yerleştirdi. 1998-99 sezonu sonunda Monaco'dan ayrıldı.

1999-2000 sezonu sonlarında Londra takımı Fulham FC'yi EFL Championship'te devraldı. 2000-01 sezonunda Louis Saha dahil olmak üzere birçok genç yıldızla sözleşme imzalayan Tigana'lı Fulham, sezona 4 maçta 4 galibiyetle başladı, böylece Ağustos ayının en iyi teknik adam ödülünü Tigana kazandı. Fulham, sezon sonunda Premier League'e yükselerek 1968'den beri süren hasretini dindirdi. Ligi birinci bitiren takım 46 maçta 101 puan toplama başarısını gösterdi. Mohammed Al Fayed tarafından desteklenen bu takımla flaş transfer yaparak İngiliz Ligi'nin en önemli ligine başladı.

Geçirdiği trafik kazası sonucu futbolu bırakmak zorunda kalan Fulham kaptanı Chris Coleman'ı yardımcı teknik direktör olarak yanına alan Tigana, Premier Lig'deki ilk sezonunu lig ortalarında bitirdi. Kulüp tarihinin en pahalı transferi olarak Olympique Lyonnais'dan £11.5 milyon'a Steve Marlet'i takıma kazandırdı. Sezon içinde bu transfer dışında Fransa takımlarından üç futbolcu daha alındı. Tigana bu transfer nedeniyle sonraki sezonda Fulham kulübüyle mahkemelik oldu. Fulham, Tigana'yı futbolcu transferlerini gizliden yürütüp, fazla para ödetip komisyon almakla suçladı. Ama Fulham'in bu konuda hakkında açtığı davadan beraat etti ve kulüp kendisine tazminat ödemek zorunda kaldı. Sonuç olarak 2002-03 sezonunun bitmesine 5 maç kala, 17 Nisan 2003'te Tigana kovuldu ve Coleman, görevin başına geçti. Sezon içinde ligde ve kupada başarı gösteremeyen Fulham, ilk kez Avrupa'da futbol oynadı. UEFA Intertoto Kupası'nı kazanan üç takımdan biri olup, UEFA Kupası'na çıktı. İki tur atlama başarısını gösterip, üçüncü tur Hertha Berlin'e elendiler.

Jean Tigana, Ekim 2005'te Rıza Çalımbay'ın istifası ile boşalan Beşiktaş teknik direktörlüğüne getirildi. 12. haftada 5. olan Beşiktaş'ı, lig sonunda 3. yaptı ve UEFA Kupası'na katılma şansını kazandı. Tigana devre arasında Gökhan Güleç ve Bobô transferleriyle takımı toparlamaya çalıştı. Sezon sonunda 1998'den beri kazanılamayan Türkiye Kupası'nı kazandı.

2006-07 sezonunda ise gençleştirme politikasına giden Tigana, altyapıdan İbrahim Kaş, Aydın Karabulut, Can Erdem, Mehmet Sedef gibi isimleri kullanma ya da kiralama yoluna gitti. Ayrıca Burak Yılmaz ve Serdar Kurtuluş gibi genç oyuncuları kadrosuna kattı. Sezonunun başında Galatasaray'yi 1-0 yenerek ilk kez düzenlenen Türkiye Süper Kupası'nın sahibi oldular. UEFA Kupası'nda gruplardan çıkma şansını son maçta kaybettiler. Uzun süre lig yarışının içinde olup, lig ikincisi oldular. Ayrıca Türkiye Kupası'nı bir kez daha kazandılar. Ancak Tigana'nın, medya ve Beşiktaş yönetimiyle yaşadığı sorunlar nedeniyle, ligin bitmesine iki maç kala Tigana ve Beşiktaş yönetimi yollarını ayırdı. Yardımcı teknik adam Tayfur Havutçu sezonu tamamladı.

Beşiktaş JK'den istifasının ardından 3 yıl gibi uzunca bir süre hiçbir takımda görev almayan Tigana, Suudi Arabistan Ligi takımlarından Al Hilal takımıyla görüşse de anlaşma sağlamadı.

16 Mayıs 2010'da Bordeaux ile yollarını ayıran Laurent Blanc'ın yerine, 25 Mayıs'ta Jean Tigana geldi. Böylece Tigana, eski kulübüne geri dönmüş oldu. Takımın eski hocalarından Michel Pavon'u da yardımcısı olarak yanına aldı. 7 Mayıs 2011'de alınan 4-0'lık Sochaux yenilgisi sonrası stadyumdaki taraftarların tepkisi üzerine takımdan ayrıldığını açıkladı.

Aralık 2011'de, 2012 sezonunda Çin'in Şangay Şenhua takımını çalıştıracağı açıklandı. Fakat, takımın ligin son sıralarından kurtulamaması üzerine Nisan ayında görevini bıraktı.